Είδα το The Shadow Whose Prey The Hunter Becomes
των Michael Chan, Mark Deans, Bruce Gladwin, Simon Laherty, Sarah Mainwaring, Scott Price, and Sonia Teuben
σε σκηνοθεσία Bruce Gladwin
στο Public Theater, Under The Radar, LuEsther Hall
Η πρώτη παράσταση της χρονιάς για μένα ήταν μια πολύ ουσιαστική συνάντηση. Οι ηθοποιοί της ομάδας Back to Back Theatre από την Αυστραλία, Michael, Simon, Sarah, and Scott, όλοι τους ακτιβιστές με νοητικές αναπηρίες, ανοίγουν μια ειλικρινή συζήτηση, υποδεικνύοντας απλά και φιλικά στο κοινό τις λεπτές (αν)ισορροπίες, τις παράλογες αντιφάσεις και τις απόλυτες αδικίες που συνθέτουν την ζωή τους.
Η παράσταση αρχίζει με τον Scott, να εξηγεί στη Sarah τα κοινωνικά αποδεκτά όρια σχετικά με τη σωματική επαφή σε δημόσιους χώρους, καθώς οι δυο τους ετοιμάζουν τον χώρο για μια συνάντηση. Ένα πρόγραμμα αυτόματης υπαγόρευσης μετατρέπει σε υπέρτιτλους τη δυσνόητη ομιλία τους.
Το πρόβλημα του έργου είναι προφανές. Οι ηθοποιοί/χαρακτήρες επί σκηνής είναι εγκλωβισμένοι σε ένα δραματουργικό αδιέξοδο. Δεν ζητούν κάτι από το κοινό. Δεν διαδηλώνουν. Δεν λειτουργούν σαν ένας οργανισμός ή σαν ομάδα. Σε κάποια στιγμή ο λιγομίλητος Simon διαχωρίζει την θέση του από τους άλλους. Δεν νιώθει ότι τον χαρακτηρίζει ο όρος διανοητικά ανάπηρος και δεν θέλει να μιλήσει για την αναπηρία του. Ποιος θα μιλήσει πρώτος; Και τι θα πει; Γιατί μαζευτήκαμε εδώ;
Ο Scott, που φαίνεται να είναι μια ηγετική φυσιογνωμία στο θίασο, επιτέλους αναλαμβάνει να μιλήσει στο κοινό. Μαθαίνω για περιπτώσεις εκμετάλλευσης ανθρώπων με ειδικές ανάγκες, για περιστατικά όπου ιδιώτες ή ιδρύματα υποχρεώνουν ανθρώπους με αναπηρία σε εργασία χωρίς αμοιβή. Ο θυμός της Shara ξεσπάει προς το πρόγραμμα αυτόματης υπαγόρευσης που συνεχίζει να γεννά υπέρτιτλους πάνω από την σκηνή. «Σταμάτα να εξηγείς το πώς μιλάω» φωνάζει. Η έκφραση της οργής της είναι αργή, τελείως παράξενη και τρομακτική. Βλέπω μπροστά μου τη σκηνοθετική οδηγία «η Shara θύμωσε και έσπρωξε τον άσπρο όγκο», καθώς η πράξη είναι δύσκολη, απογυμνωμένη από αυθορμητισμό ή υποκριτική, και ξεπερνά σε διάρκεια και ένταση κάθε προηγούμενη εμπειρία μου για την έκφραση αυτού του συναισθήματος.
Η έλλειψη της δράσης στη σκηνή των Back to Back, η παρατεταμένη εισαγωγή στο θέμα, ο αργός ρυθμός στην κίνηση της ομιλίας και κίνησης των ηθοποιών δεν ήταν μια καλλιτεχνική επιλογή. Αντίστοιχα, η αδυναμία (ή η άρνηση) να μας παρέχουν ένα καθαρό, ατόφιο νόημα σε όλα αυτά, δεν ήταν μια μετα-δραματική πρακτική. Τα αντιθεατρικά στοιχεία της παράστασης ήταν απλά τα εκ γενετής χαρακτηριστικά των ηθοποιών της. Αντίστοιχα με άλλες «μεταπαραστατικές» εκφράσεις, η παράσταση ίσως προβοκάρει τον ορισμό του κλασικού θεάτρου, αλλά κυρίως προκαλεί άμεσα, απλά και αποτελεσματικά τον ορισμό του «κανονικού» σε ένα πιο πραγματικό επίπεδο.
Μέσα από λάθη, παρερμηνείες και παρεξηγήσεις, οι ηθοποιοί καταλήγουν να συζητούν τη χρήση της τεχνολογίας και τελικά διαμορφώνουν μια ξεκάθαρη ερώτηση: Έρχεται μήπως ο καιρός όπου η Τεχνητή Νοημοσύνη θα καταλάβει τον κόσμο; Και μήπως τότε, όλοι οι άνθρωποι θα έχουν νοητικό μειονέκτημα απέναντί της;
Ομολογώ ότι το συγκεκριμένο επιχείρημα δεν με έπεισε ως πραγματικός κίνδυνος. Παρ’ όλα αυτά, εκτιμώ τον χρόνο που πέρασα με τους Back to Back, αφού με κομψότητα και χιούμορ πέτυχαν να μας υπενθυμίσουν ότι κανείς δεν είναι αυτάρκης και ότι με μια δραματουργική στροφή ο καθένας θα μπορούσε να βρεθεί στη θέση τους.
Η παράσταση δεν προσφέρει καμία απάντηση πάνω στον κύριο προβληματισμό της, τον οποίο και δεν επιχείρησε ποτέ λεκτικά να εκφράσει. Ηθοποιοί και κοινό, ήμασταν όλοι αρκετά έξυπνοι για να μην προσποιηθούμε ότι υπάρχει λύση.
